با تغییرات جوی و شرایط اقلیمی در جهان، منطقه و ایران، موضوع آب به یکی از دغدغه های اصلی کشورها از جمله کشور ما تبدیل شده است.

خشکسالی های اخیر باعث کاهش منابع آب های زیرزمینی شده و متوسط بارش که هر سال نسبت به میانگین بلندمدت آن طی دوره ۴۰ ساله محاسبه می شود، تغییر کرده و با کاهش روبه رو بوده است.

کمبود آب در ایران یکی از عوامل محدودکننده اصلی در توسعه طی دهه های آینده به شمار خواهد رفت. از این رو لازم است طرح ها و برنامه ریزی هایی برای استفاده مطلوب از آب و حفظ جایگاه آن به عنوان یکی از محورهای توسعه در نظر گرفته شود. دستیابی به تعادل نسبی برای عرضه و مصرف آب یک اصل ضروری و اساسی است و کارشناسان به دنبال تدوین نظام جامع مدیریت آب هستند، اما این طرح سال های متمادی است که در دست مطالعه است و به همین علت منابع آبی کشور بدون نظارت یا وجود یک نظام جامع مدیریتی، رو به زوال بوده و برداشت های بی رویه زیان های جدی به آن وارد ساخته است به طوری که هر سال دشت های ممنوعه کشور که برداشت آب از منابع زیرزمینی آن ممنوع است، رو به فزونی می رود.

بارش نزولات جوی در ایران ۲۶۰ میلی متر در سال است که با این حساب کشور ما تقریبا در ردیف کشورهای خشک به شمار می رود. بررسی آماری در ایران طی ۵۰ سال اخیر نشان می دهد که منابع تجدیدشونده آب به طور سالانه در سال ۱۳۳۵، ۷ هزار مترمکعب بوده که سال ۷۵ به ۲۰۰۰ مترمکعب کاهش یافته و پیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۰ به حدود ۸۰۰ مترمکعب کاهش یابد که از نظر استاندارد جهانی پایین تر از مرز کم آبی (۱۰۰۰ مترمکعب) است.طبق برآورد کارشناسان طی ۱۰ سال آینده، ایران تنش ناشی از کمبود آب را تجربه خواهد کرد و وارد شرایط بحران آب می شود.

براساس آمار رسمی سالانه از ۴۱۵ میلیارد مترمکعب بارش در ایران، حدود ۷۰ درصد آن تبخیر می شود و با ورود سالانه ۱۲ میلیارد مترمکعب آب ورودی از مرزها به داخل کشور، کل منابع آبی تجدیدپذیر ۱۳۵ میلیارد مترمکعب است که تا ۱۰ سال پیش فقط ۹۵ میلیارد مترمکعب آن برداشت شده است. با این وجود علاوه بر محدودیت منابع آب، هزینه های استحصال و محدودیت منابع مالی نیز طرح های توسعه آب را با مشکلاتی مواجه کرده است.

در گزارش بانک جهانی، کاهش سرانه آب قابل استحصال و از دست دادن کیفیت آن و ناکارآمدی مصرف آب در بخش های کشاورزی، صنعتی، شهری و محدودیت منابع مالی ازجمله مهم ترین چالش های پیش روی آب کشور ما نام برده شده که نیازمند توجه بیشتر است.

برداشت های بی رویه، دفع غیراصولی فاضلاب های خانگی و صنعتی و اتلاف زیاد آب در بخش کشاورزی از مشکلاتی است که مدیریت منابع آب در ایران را با دشواری روبه رو ساخته است. بر این اساس راه حل هایی همچون استفاده مجدد از فاضلاب، شیرین کردن آب های شور، افزایش ظرفیت تولید منابع موجود و استفاده از روش های مدیریت مصرف را به عنوان راهکارهای اصلی و کارآمد مدیریت منابع آب عنوان می کنند.

در ۲ دهه اخیر متخصصان و برنامه ریزان اقتصاد آب معتقدند که باید از نظام برنامه ریزی تلفیقی در مدیریت آب بهره گرفت زیرا ابتدا باید با آب به عنوان کالای اقتصادی ـ اجتماعی و زیست محیطی رفتار شود و دوم سیاست های راهبردی آب یکپارچه شود تا با استفاده از مدیریت تلفیقی توسعه پایدار بر پایه مدیریت تقاضا و مدیریت تامین، ایجاد گردد.

از دید کارشناسان، مدیریت تقاضای آب شامل فعالیت هایی است که کمک می کند تقاضای آب کاهش یافته یا راندمان مصرف، بهبود پیدا کند و از مصرف بی رویه و آلوده شدن منابع نیز جلوگیری شود.