معرفی وبلاگ
این وبلاگ در راستای ترویج فرهنگ حفظ منابع آبی تهیه شده است. نویسنده :محبوبه عبداله زاده /بندرعباس
صفحه ها
دسته
آرشیو
آمار وبلاگ
تعداد بازدید : 13681
تعداد نوشته ها : 10
تعداد نظرات : 0
onLoad and onUnload Example

Rss
طراح قالب
موسسه تبیان

؛ جلوگیری از هدررفت آب از جمله مواردی است که به صورت یک احساس مشترک در همه انسان ها وجود دارد، اما اغلب خود را درگیر این مسئله نمی کنند و حاضر نیستند تغییری در زندگی روزمره خود ایجاد کنند. خانه یکی از محل های صرفه جویی آب است.
صرفه جویی آب در منازل در وهله اول ممکن است بی اهمیت به نظر برسد، ولی کسانی که با دشواری های کمبود آب آشنا هستند، می دانند که اگر هر مشترک بتواند نقشی هرچند اندک در صرفه جویی آب ایفا کند، با توجه به تعداد زیاد مشترکان، درنهایت مقدار زیادی آب صرفه جویی خواهد شد.
شرایط و فضای زندگی افراد متفاوت است. مسلما راهکار و صرفه جویی در آب را هر کس می داند و تلاش می کند روش صرفه جویی و استفاده درست را پیدا کند. راه های صرفه جویی بسیار متنوع است:

١ - مصارف آشپزخانه:
بررسی ها نشان می دهد که بین ٣٠ تا ٤٠ درصد آبی که وارد منازل می شود در آشپزخانه مصرف می شود.
مضربودن پودرهای رخت شویی و مایع های ظرف شویی درمنازل و نقش آلودگی آن در آب ها و فاضلاب های ناشی از مصارف خانگی محرز شده است.
بنابراین اگر استفاده از این مواد به صورت کنترل شده و محدود انجام پذیرد نه تنها سهم مهمی در سلامت خانواده خواهد داشت بلکه در مصرف کمتر آب نیز موثر می افتد. بنابراین حتی الامکان باید سعی شود شست وشوی ظروف درحجم یک لگن آب داغ انجام شود و سپس مبادرت به آب کشی کرد.
در صورت استفاده از ماشین ظرف شویی برای ظرف هایی که به چربی و موادغذایی آغشته نباشند دستگاه روی کوتاه ترین چرخه تنظیم و توصیه های کارخانه سازنده دستگاه در راستای صرفه جویی در مصرف آب و انرژی جدی گرفته شود.
همیشه آب آشامیدنی در بطری های دربسته و درون یخچال نگه داری شود، تا مجبور نباشیم برای رسیدن به آب سرد، شیر آب مدتی باز بماند.
برای شست وشوی لباس های خیلی کثیف، ماشین های لباس شویی اتوماتیک به مراتب از غیراتوماتیک مناسب ترند و کمتر آب مصرف می کنند در صورت استفاده از ماشین نوع دوم از تکرار در تخلیه و پرکردن آب برای شستن لباس های خیلی کثیف اجتناب کنید.

٢ - استحمام:
 بررسی ها نشان می دهد که برای هربار استحمام ١٢٠ لیتر آب مصرف می شود. یکی از راه های دیگر صرفه جویی در حمام آن است که لوله کشی ساختمان طوری انجام شود که با کمترین اتلاف آب، آب گرم به دوش برسد. در جاهایی که امکانات فنی اجازه می دهد می توان برای افزایش فشار آب شوینده، از شیرهای دهنده هوا در مسیر آب استفاده کرد تا با پاشانیدن آب به صورت قطرات ریز، در مصرف آب صرفه جویی شود. این روش تا ٥٠ درصد مصرف آب را کاهش می دهد.
در شست وشوی دست و صورت و مسواک زدن، نیز سعی شود شیر آب کمتر باز بماند و با استفاده از یک لیوان آب این کار صورت گیرد.

٣ - کاهش حجم فلاش تانک:
 وجود فلاش تانک های پرحجم و یا سیفون معیوب در توالت می تواند در هر ساعت ٤٠ تا ١٠٠ لیتر آب را هدر دهد. به طور نسبی یک خانواده متوسط درایران ٤٢ درصد آب تخصیص داده شده در منزل را روانه زه کش فاضلاب ها می کند.
اگر در منازلی فلاش تانک های پرحجم نصب شده و تعویض آن هزینه بر است، با استفاده از ابزارآلات ساده مثل بطری های حاوی شن و قراردادن در داخل فلاش تانک از میزان مصرف اضافی آب بکاهیم. از قراردادن آجر در فلاش تانک به دلیل وجود خرده آجر و گرفتگی فلاش تانک خودداری شود.

٤ - جلوگیری از چکه کردن شیرآب و سردوش ها:
 چکه کردن و بسته نشدن کامل شیر آب، می تواند تلفات بسیار زیاد آب را در پی داشته باشد. می توان میزان آب  تلف شده در یک دوره زمانی را با قراردادن یک سطل در زیر شیرآب معیوب اندازه گیری کرد.

٥ - صرفه جویی در خانه اقتصاد خانواده - انبساط:
 در منازلی که صرفه جویی در خانه اقتصاد خانواده - انبساط سیستم شوفاژ آن ها در پشت بام قرار دارد باید سعی شود با تنظیم زنگ ساعت از پرشدن و سررفتن صرفه جویی در خانه اقتصاد خانواده - و اتلاف آب جلوگیری کرد.
؛ سایر راه های صرفه جویی:

؛استفاده چندباره از آب:
اگر در خانه باغچه دارید می توان هنگام شست وشو و تمیزکردن سبزی و میوه ها از آب  مصرف شده برای آبیاری باغچه استفاده کرد. حتی آب حاصل از شست وشوی برنج برای آبیاری گلدان ها مناسب است.

آبیاری باغچه ها:
 آبیاری مناسب گلدان ها علاوه بر رفع نیاز آبی و سلامت گیاه در صرفه جویی آب نیز موثر است. آبیاری بی دلیل و غیرضروری باغچه ها و درختانی که به آب کم نیاز دارند، نه تنها خاک را از موادغنی غذایی تخلیه می کند بلکه سبب روییدن علف های هرز و جذب آب توسط آن ها می شود.
یکی ازراه های صرفه جویی استفاده از سیستم های چکه ای و قطره ای است که مصرف آب را تا ٥٠ درصد کاهش می دهد. آب دادن در ساعات خنک روز و وجود برگ در اطراف گیاه که قابلیت نگهداری رطوبت را در خاک دارد سبب مصرف کمتر آب می شود.

شست وشوی اتومبیل:
 نخست پیشنهاد می شود که شست وشوی ماشین در بیرون از منزل و در کارگاه های مخصوص این کار انجام داده شود.
اگر به هر دلیل این کار درخانه صورت می پذیرد باید از رهاکردن شیلنگ باز آب خودداری شود. بهتر است شستن اتومبیل با حداقل آب در حجم یک یا دو سطل آب انجام شود. در این مواقع به یاد داشته باشیم روزانه هزاران انسان در اثر کمبود آب جان خود را از دست می دهند.
پرهیز از استفاده از آب برای زباله زدایی و نظافت: برای تمیزکردن کف حیاط و یا پله های آپارتمان، جارو و سایر وسایل تمیزکننده ها، جایگزین شیلنگ آب شود. میزان هدررفتن آب برای چنین مصارفی را می توان با یادداشت کردن شماره کنتور آب قبل و بعد از شست وشو، اندازه گیری کرد.

استخرهای خانگی:
 وجود حوض آب نما و یا استخرهای خصوصی در جاهای گرم که تبخیر سطحی آن ها بیشتر از ١٥٠٠ میلی متر در سال است مقرون به صرفه نیست. باید حتی الامکان از استخرهای مراکز ورزشی و عمومی استفاده کرد و از احداث آن ها در منازل امتناع ورزید. باید گفت: حتی میزان تبخیر آب توسط کتری و یا سماور و یا ظروف دیگر در روی اجاق گاز هرچند به ظاهر قابل توجه به نظر نمی آید، مورد توجه قرارگیرد.

مصرف غیرضروری آب توسط افراد وسواسی:
 دردناک خواهد بود که شاهد افرادی باشیم که به دلیل وسواس، آب پرارزش را به فاضلاب ها سرازیر می کنند. آن ها باید به یاد آورند، افراد تشنه  ای هستند که به کمتر از همان آب هدر رفته نیازمندند.

استفاده از آب باران:
 در منازل شهری و یا روستایی می توان ناودان ها را طوری تعبیه کرد که آب باران به باغچه ها هدایت شود.
در یکی از شهرهای شمالی صاحبان بسیاری از خانه ها آب انباری برای جمع آوری آب باران تعبیه کرده اند و در مواقع قطع آب برای شست وشو و آبیاری از آن آب استفاده می کنند.

تلفات خارج از کنترل:
 از موارد دیگر هدررفتن آب می توان به نشت آب از لوله های فرسوده کف حیاط، اینچ شوفاژها یا چکه کردن مداوم کولر در پشت بام، اشاره کرد.

صرفه جویی در ایام سفر:
افراد خانواده موظف اند در طول سفر موارد بالا را رعایت کنند تا ساکنان شهرها به خصوص شهرهای زیارتی مانند مشهد که هرساله بالغ بر ١٤ میلیون زائر دارد با کم آبی و جیره بندی ناخواسته مواجه نشوند.

ممانعت از بازی کودکان از هدردادن آب در منازل:
 سالانه حدود ١٦ میلیون کودک زیر ٥سال به سبب کمبود آب آشامیدنی سالم جان خود را از دست می دهند؛ بازی کردن کودکان در منازل در ساعت های متمادی از طریق رهاکردن آب، نوعی بی اعتنایی، (حتی نیاز به آب آشامیدنی) به آینده همین کودکان است.


چهارشنبه اول 11 1393


- ترویج فرهنگ قناعت و خویشتن داری در بهره وری توسط آموزش و پرورش

هر فردی متناسب با موقعیت اجتماعی، میزان درآمد و همچنین با عنایت به نیازهای حال و آینده خود، خانواده و جامعه مرجع، الگوی مصرف خود را تبیین و ترسیم می نماید. خویشتن داری یا قناعت به میزان لازم با لحاظ آینده اساس نظام الگوی مصرف در جامعه اسلامی قلمداد می شود و رسول اکرم(ص) در این زمینه فرموده اند[31]:« قناعت سرمایه ای است که پایان نمی پذیرد.»[32]؛« فرد پیشرو و آینده نگر و نیز فرد میانه رو بدون محاسبه وارد بهشت می شوند »[33]. بهره وری درست از درآمدها و لزوم تأثیر آنها در زندگی انسان با هدف معرفی الگوی صحیح مصرف در نظام اقتصاد کلان بیشترین اتلاف منابع در بخش بهره برداری و تولید است. دراین خصوص حضرت محمد(ص) درسفارش به عموم انسان ها فرموده اند:[34] « خدا به هرکس نعمتی می دهد می خواهد اثر آن را برایشان ببیند »[35]. پس اصلاح الگوی مصرف یک رسالت ملی است. امام علی(ع) می فرمایند:«کفی بالقناعه ملکا»[36].قناعت دارائی است که نابود نمی شود و خرسند بودن به آنچه رسیده نیازمندی را دور می سازد.

- ترویج فرهنگ میانه روی در مصرف توسط آموزش و پرورش

میانه روی، یعنی به اندازه و نیاز مصرف کردن است. عنصر عقل و بصیرت دارای برجسته ترین نقش در شناسایی نیازها و چگونگی پاسخ به آنها و همچنین کنترل مصرف می باشد. در فقه اسلامی از خرد و عقلانیتی که میزان مصرف و کارآمدی اقتصادی فرد و جامعه را هدایت و اداره می کند به «عقل معاش» یاد شده است. رسول اکرم(ص) فرموده اند[37]: میانه روی در خرج یک نیمه معیشت است[38]؛ چه زیباست میانه روی در هنگامه بی نیازی [39]؛ هرکه میانه روی کند فقیر نشود [40].

- اقدامات کلی ساختاری توسط دولت و اجرا با کمک آموزش و پرورش

کارشناسان معتقدند اصلاح مکانیزم قیمت، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی صحیح، هدفمند کردن یارانه ها، ایجاد انضباط در بازارهای پولی و سرمایه گذاری، ایجاد موازنه در آمدی و کاهش نرخ تورم راه حلهای پیش رو برای اصلاح الگوی مصرف است.اصلاح الگوی مصرف نیازمند فرهنگ سازی پایدار است و این خود نیازمند راهکارهایی است تا همه افراد جامعه الزام رفتارهای اصلاح مصرف را احساس کنند و به تدریج این اصلاح نهادینه شده و به یک رفتار پایدار و نهایتاً به یک فرهنگ در تمام عرصه های مصرف تبدیل شود.

- اقدامات درون سازمانی آموزش و پرورش

- برگزاری سخنرانی هایی برای دانش آموزان در مدرسه و یا خارج از آن و دعوت از افراد مسلط به موضوع اعم از جامعه شناسان، مهندسین، روحانیون و آوردن مصادیق قابل فهم دانش آموزان در مورد اسراف و صرفه جویی.

- اختصاص دقایقی از کلاس توسط کلیه معلمان برای ذکر مذمت اسراف در جامعه اسلامی

- الگو بودن کارکنان مدرسه در صرفه جویی و پرهیز از اسراف مانند اقدامات ساده ای چون: بازنبودن پنجره ها هنگام روشن بودن بخاری یا کولر،رسیدگی به وضع شیرهای آب، استفاده از لامپ های کم مصرف در کل مدرسه، خاموش کردن لامپ های اضافی در مواقع غیر ضروری و...

- بررسی راه های موثر و پیشنهادات معلمان در ترویج فرهنگ صحیح مصرف و انتقال آن به دانش آموزان

- تقدیر از مدیران و معلمانی که اقدامات موثری در این مورد داشته اند.

- برگزاری مسابقات مختلف انشاء و مقاله نویسی دانش آموزان، برنامه های هنری و ادبی در موضوع صرفه جویی و عدم اسراف

- تهیه تراکت و بوروشورهایی برای دانش آموزان و خانوده های آنان حاوی اطلاعاتی در مورد میزان اسراف در جامعه یا مذمت آن و نیز ارائه راهکارهای عملی مصرف درست و القاء این نظر که "صرفه جویی مصرف نکردن نیست، بلکه درست مصرف کردن است"

- برگزاری مسابقات و مراسم هنری اعم از سرود و نمایش و... مرتبط با موضوع در سطح مدرسه، شهر و استان

- اختصاص ساعاتی از درس انشاء به موضوع اسراف، در کلیه دوره های تحصیلی

- تشویق فرهنگیان به افتتاح وبلاگ هایی در رابطه الگوی مصرف درست و دوری از اسراف و انتخاب برترین وبلاگها و تقدیر از آنان.

- ترغیب دانش آموزان به ذکر آموخته های مدرسه و عمل بدان در خانواده و ایفای نقشی همانند "همیار پلیس" در هنگام رانندگی والدین در منازل، مانند پیش قدم شدن برای خاموش کردن لامپهای اضافی، کم کردن بخاری، خاموش کردن تلویزیون و وسایل برقی در اوقات غیر ضروری و غیره.

- برگزاری دوره های آموزش ضمن خدمت کوتاه مدت برای معلمان در مورد راههای اصلاح الگوی مصرف جهت آموزش به دانش آموزان در مدرسه

- کتاب و برنامه های درسی: در حوزه برنامه های درسی نیز آموزش و پرورش می تواند مطالب موثری را برای فرهنگ سازی اصلاح الگوی مصرف در کتاب های درسی بگنجاند. پس بهتراست وزارت آموزش و پرورش، از طریق کتاب های درسی نیز برای اصلاح الگوی مصرف فرهنگ سازی نماید.

- زمان: عزیزترین سرمایه وزارت آموزش و پرورش وقت معلم هاست.در چارچوب اصلاح الگوی مصرف نیز اجرای طرح ساماندهی نیروی انسانی بسیار حائز اهمیت است.

- فضاهای آموزشی : بهتر است سعی کنیم فرهنگ مصرف صحیح را از طریق آموزش اولیاء و دانش آموزان رواج دهیم. مثلاً در طرح احداث مدارس از طریق بازنگری نقشه ها و طراحی ها و مصالح استفاده شده در ساختمان ها می توان گام موثری در جهت اصلاح الگوی مصرف برداشت.

-

براساس آمارهای موجود در وزارت نیرو و میانگین سی ساله ، بارندگی سالانه ایران 250 میلی متر بوده است که همین آمار نشان دهنده این است که بارش سالانه کشورمان نسبت به جهان خصوصاٌ کشورهای اروپایی که بیشتر از700تا800 میلی متر درسال است بسار کمتر ازحد متوسط بارندگی است . در عین حال باروند صنعتی شدن کشورها ، به طور طبیعی پساب های صنعتی (شیمیایی ) هم افزایش چمشگیری می یابد فاضلاب ها به چاه های و سفره های زیر زمینی نشت می کنند که پیامد آن افزایش اپیدمی بیماری ها است . 

موارد زیر نیز درحل بحران آب کارگشا می باشد : 

1- تدوین آیین نامه اجرایی چگونگی آب 

2- حفاظت و بازیافت در برنامه های بخش های مصرف 

3- آگاه سازی عمومی و مشارکت مردم دربرنامه ریزی و مدیریت آب 

4- توجه به عرضه و تقاضا در کل چرخه آب 

5- توجه دقیق به مدیریت جامع آب 

6- برآورد ارزش اقتصادی آب درهریک از حوزه های آبری 

7- توجه به برنامه های اجرایی مدیریت خشکسالی 

8- استفاده از روش های نوین آبیاری و کم آبیاری (آبیاری قطره ای) 

9- ارتقاء سطح فرهنگ مردم و جامعه دراستفاده ازآب 

10- به کارگیری تجربه های کشورهای موفق در زمینه ی کشاورزی 

11-ساخت سدهای جدید و اصلاح و احداث شبکه 

12- بررسی شکستگی های شبکه ها برای جلوگیری از اتلاف آب 

13- طرح هایی نظیر حفر چاه ،انتقال آب از مناطق دیگر و آبرسانی به وسیله تانکر 

14- کنترل ذخیره پشت سدها 

15- پمپاژ ها و حفر چاه های موقت ، استفاده از تانکرهای آبرسانی 

16- تغییر الگوی کشت توسط کشاورزان


چهارشنبه اول 11 1393

طبق الگویی که متخصصان برای مصرف سرانه آب خانگی تا سال ۹۰ طراحی کرده اند باید حداقل مصرف آب آشامیدنی ۳ لیتر و حداکثر آن ۵ لیتر در روز باشد.

همچنین حداقل مصرف آب در پخت و پز ۵ و حداکثر ۱۰ لیتر، حمام حداقل ۲۵ و حداکثر ۵۰ لیتر، لباسشویی حداقل ۱۰ و حداکثر ۲۰ لیتر و ظرفشویی حداقل ۵ و حداکثر ۱۵ لیتر که در مجموع با شستشوی خانه، کولر و دستشویی حداقل ۷۵ و حداکثر ۱۵۰ لیتر آب در روز در این الگو پیش بینی شده است، اما آمارها نشان می دهد طی ۳۰ سال اخیر مصرف آب در ایران بیش از ۳ برابر است و مصرف سرانه بیش از ۴ برابر شده است.

نکته: تنزل کیفیت منابع آبی زیرزمینی به دلیل برداشت های بی رویه، دفع غیراصولی فاضلاب های خانگی و صنعتی و اتلاف زیاد آب در بخش کشاورزی از مشکلاتی است که مدیریت منابع آب در ایران را با دشواری روبه رو ساخته است

متخصصان می گویند چنانچه یک بررسی ساده آماری نسبت به سایر کشورها با تهران در مورد میزان مصرف آب صورت گیرد نشان می دهد مصرف آب در تهران به مراتب بیشتر از مصرف سرانه آب در مکان هایی است که از نظر آب و هوایی، زندگی اجتماعی و اقتصادی در ردیف تهران قرار دارند که این موضوع نیازمند توجه ویژه به مدیریت مصرف آب است، چراکه رفتار مردم درباره صرفه جویی در مصرف آب به نگرش و میزان آگاهی آنان نسبت به مسائل مربوط به آب بستگی دارد. از این رو برای این که فعالیت های مدیریت تقاضای آب به طور موفقیت آمیز اجرا شوند لازم است آگاهی ها و رفتار مردم نسبت به صرفه جویی در مصرف آب اصلاح شود.

چند سال پیش تحقیقی در این باره در کاشان صورت گرفت که نشان داد به دلیل این که این شهر با کمبود آب مواجه بود، آموزش هایی برای راه های صرفه جویی صورت گرفت و این آموزش ها تاثیر قابل توجهی بر جای گذاشت. نتایج تحقیقات نشان داد میزان آگاهی مردم درباره ضرورت صرفه جویی با میزان کاهش مصرف آب تاثیر معنی داری دارد.

کمبود اطلاع از میزان مصرف و الگوی بهینه مصرف آب، کمبود اطلاعات درباره عوامل افزایش تقاضا، پایین بودن قیمت آب، تصور مردم از آب به عنوان کالای ارزان قیمت، پایین بودن قابلیت پذیرش جامعه برای اجرای فعالیت های مدیریت تقاضا و مقاومت در برابر تغییر روش های سنتی آبیاری از جمله مهم ترین موانعی است که در مدیریت تقاضای آب وجود دارد ولی کارشناسان تاکید دارند بسیاری از موانع به آسانی به وسیله آموزش و افزایش آگاهی های عمومی و استفاده ازابزارهای قانونی قابل برطرف شدن هستند
چهارشنبه اول 11 1393

با تغییرات جوی و شرایط اقلیمی در جهان، منطقه و ایران، موضوع آب به یکی از دغدغه های اصلی کشورها از جمله کشور ما تبدیل شده است.

خشکسالی های اخیر باعث کاهش منابع آب های زیرزمینی شده و متوسط بارش که هر سال نسبت به میانگین بلندمدت آن طی دوره ۴۰ ساله محاسبه می شود، تغییر کرده و با کاهش روبه رو بوده است.

کمبود آب در ایران یکی از عوامل محدودکننده اصلی در توسعه طی دهه های آینده به شمار خواهد رفت. از این رو لازم است طرح ها و برنامه ریزی هایی برای استفاده مطلوب از آب و حفظ جایگاه آن به عنوان یکی از محورهای توسعه در نظر گرفته شود. دستیابی به تعادل نسبی برای عرضه و مصرف آب یک اصل ضروری و اساسی است و کارشناسان به دنبال تدوین نظام جامع مدیریت آب هستند، اما این طرح سال های متمادی است که در دست مطالعه است و به همین علت منابع آبی کشور بدون نظارت یا وجود یک نظام جامع مدیریتی، رو به زوال بوده و برداشت های بی رویه زیان های جدی به آن وارد ساخته است به طوری که هر سال دشت های ممنوعه کشور که برداشت آب از منابع زیرزمینی آن ممنوع است، رو به فزونی می رود.

رشد جمعیت و توسعه روزافزون جامعه شهری، نیاز به مصرف آب در همه بخش ها را بیشتر کرده و بالا رفتن سطح رفاه عمومی، بهداشت و گسترش صنعت و... همگی از عواملی هستند که موجب افزایش مصرف آب شده است.

بارش نزولات جوی در ایران ۲۶۰ میلی متر در سال است که با این حساب کشور ما تقریبا در ردیف کشورهای خشک به شمار می رود. بررسی آماری در ایران طی ۵۰ سال اخیر نشان می دهد که منابع تجدیدشونده آب به طور سالانه در سال ۱۳۳۵، ۷ هزار مترمکعب بوده که سال ۷۵ به ۲۰۰۰ مترمکعب کاهش یافته و پیش بینی می شود تا سال ۱۴۰۰ به حدود ۸۰۰ مترمکعب کاهش یابد که از نظر استاندارد جهانی پایین تر از مرز کم آبی (۱۰۰۰ مترمکعب) است.طبق برآورد کارشناسان طی ۱۰ سال آینده، ایران تنش ناشی از کمبود آب را تجربه خواهد کرد و وارد شرایط بحران آب می شود.

براساس آمار رسمی سالانه از ۴۱۵ میلیارد مترمکعب بارش در ایران، حدود ۷۰ درصد آن تبخیر می شود و با ورود سالانه ۱۲ میلیارد مترمکعب آب ورودی از مرزها به داخل کشور، کل منابع آبی تجدیدپذیر ۱۳۵ میلیارد مترمکعب است که تا ۱۰ سال پیش فقط ۹۵ میلیارد مترمکعب آن برداشت شده است. با این وجود علاوه بر محدودیت منابع آب، هزینه های استحصال و محدودیت منابع مالی نیز طرح های توسعه آب را با مشکلاتی مواجه کرده است.

در گزارش بانک جهانی، کاهش سرانه آب قابل استحصال و از دست دادن کیفیت آن و ناکارآمدی مصرف آب در بخش های کشاورزی، صنعتی، شهری و محدودیت منابع مالی ازجمله مهم ترین چالش های پیش روی آب کشور ما نام برده شده که نیازمند توجه بیشتر است.

برداشت های بی رویه، دفع غیراصولی فاضلاب های خانگی و صنعتی و اتلاف زیاد آب در بخش کشاورزی از مشکلاتی است که مدیریت منابع آب در ایران را با دشواری روبه رو ساخته است. بر این اساس راه حل هایی همچون استفاده مجدد از فاضلاب، شیرین کردن آب های شور، افزایش ظرفیت تولید منابع موجود و استفاده از روش های مدیریت مصرف را به عنوان راهکارهای اصلی و کارآمد مدیریت منابع آب عنوان می کنند.

در ۲ دهه اخیر متخصصان و برنامه ریزان اقتصاد آب معتقدند که باید از نظام برنامه ریزی تلفیقی در مدیریت آب بهره گرفت زیرا ابتدا باید با آب به عنوان کالای اقتصادی ـ اجتماعی و زیست محیطی رفتار شود و دوم سیاست های راهبردی آب یکپارچه شود تا با استفاده از مدیریت تلفیقی توسعه پایدار بر پایه مدیریت تقاضا و مدیریت تامین، ایجاد گردد.

از دید کارشناسان، مدیریت تقاضای آب شامل فعالیت هایی است که کمک می کند تقاضای آب کاهش یافته یا راندمان مصرف، بهبود پیدا کند و از مصرف بی رویه و آلوده شدن منابع نیز جلوگیری شود.


چهارشنبه اول 11 1393

آب یکی از ارکان اصلی حیات بشری است بطوری که حیات بدون آن برای موجوات زنده به هیچ وج قابل تصور نیست . اگر چه کل میزان آب جهان ثابت است اما توزیع نامناسب آب در سطح جهان و ازهمه مهمتر فقدان آب سالم در بسیاری از نقاط جهان نگرانی های زیادی را پیش روی بشرقرار داده است . 

حدود 70 درصد از سطح زمین را آب فرا گرفته است ولی متاسفانه بحران آب در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای کمربند خشک زمین مثل ایران ، به عنوان یکی از دغدغه های اصل فراروی آینده ایی جوامع خواهد بود . نمایه های این بحران امروزه به ویژه در شرایط خشکسالی به خوبی نمایان می باشد . 

بطور کلی در نقاط مختلف کشور کاهش منابع آبی مناسب و نیاز روز افزون بخش های مختلف به آب را می توان از اثرات این بحران دانست . 

اهمیت خشکسالی : 

خشکی و خشکسالی با وجود شباهت های زیادی مترادف نیست . خشکی از ویژگی های بارز اقلیمی نواحی خشک و نیمه خشک دلالت برشرایطی دارد که میانگین بارش یا آب قابل دسترس ،کم باشد درحالی که خشکسالی در هر منطقه ای و با هرنوع آب وهوایی می تواند روی دهد . 

خشکسالی ویژگی بازگشت و طبیعی اقلیم است و به تقریب در تمامی رژیم های اقلیمی رخ می دهد این پدیده ،علاوه بر مناطق با بارندگی کم ، در مناطق مرطوب نیز اتفاق می افتد بنابراین خشکسالی بر خلاف خشکی که یک خصومت دایمی است و به مناطق با بارش کم محدود می شود یک ناهنجاری موقت است . 

خشکسالی به دوره یی از زمان اطلاق می شود که عرضه ی رطوبت در آن زمان در سطح مشخص کم تر از حد انتظار شرایط معمول آب وهوایی باشد و به طور کلی خشکسالی را از نظر جوی ، هیدولوژی و کشاورزی مورد بحث قرار می دهند وبعضی نیز اصطلاح خشکی از نظر جامعه شناسی را معرفی کرده اند که در آن آب در مقابل استحصال کم تر ازحد مورد انتظار برای فعالیت های اقتصادی و اجتماعی می باشد . بطور کلی خشکسالی از دو جزء تشکیل شده است : 

جزء آب وهوایی که منجر به کاهش بارش و آب قابل استحصال می شود و جزء تقاضا برای مصرف آب به طور معمول دربرخورد با پدیده ی خشکسالی ، عمده فعالیت در جزء دوم ، یعنی کاهش تقاضا برای مصرف متمرکز می شود .ک با این حال اگر چه برنامه ریزی ها برای مواجه شدن با پدیده ی خشکسالی می تواند تا حد زیادی موثر باشد اما قبل از هر گونه برنامه ریزی باید مشکل های اساسی که مانع اجرای فعالیت مورد نظر می شود را شناسایی کرد . 

بدون شک ، خشکسالی به عنوان یک پدیده ی آب وهوایی ممکن است هراز چند گاهی رخ دهد . اما آیا در طول دوره های خشکسالی گذشته به دنبال برنامه ریزی مدونی بوده ایم 

سال گذشته به جهت ریزش ناکافی باران در ده ها شهر ایران ، همدان نیز دچار مشکلات زیادی گردید که هموطنان ما با جیره بندی آب روبه رو شدند و سد اکباتان دیگر جوابگوی آب مورد نیار مردم نبود . زیرا در شهر پر جمعیتی مثل همدان داشتن تنها یک سد مسلماً نمی تواند پاسخگوی نیاز آب مردم باشد و به دلیل کمبود بارندگی ،میزان تولید نیروگاه های برق آبی که حدود 10 درصد از برق تولیدی کشور را تامین می کنند به نصف کاهش یافته است . 

در پی کاهش بارندگی و بروز خشکسالی و خشک شدن قنات ها در مناطق خشک و افت شدید آبدهی چاه ها نماز باران در برخی شهرها ، اقامه شد . ایران در فاصله سالهای 1377 تا1381 یک دوره خشکسالی را پشت سر گذاشته که خسارات زیادی رابه خصوص در بخش کشاورزی به جا گذاشت وآب آشامیدنی برخی شهرها ازجمله همدان سهمیه بندی شد .دوره خشکسالی درایران معمولاً پنج تا هفت ساله است .براساس روند چهل ساله اخیر سال گذشته نباید خشکسالی پدید می آمد درحالی که در نیمی از چهل اخیر شاهد خشکسالی بوده است . 

بحران آب درجهان : 

ایران تنها کشوری نسیت که در سال های اخیر با مساله ی بحران آب درگیر است بلکه جهان در حال تجربه بحران آب است . بیش از یک میلیارد از مردم جهان به آب سالم آشامیدنی و نیمی از مردم جهان به بهداشت مناسب دسترسی ندارند . بدون تغییرات اساسی ، بسیاری از مناطق جهان آب کافی برای تولید غذا ورشد جمعیت علی رغم اعمال سیاست های کنترل جمعیت ندارند . نابودی گونه های گیاهی و جانوری حقایق دیگری هستند که در بسیاری از نقاط جهان اتفاق افتاده و می توانند باعث تغییر روش زندگی نسل های آینده بشوند . بحران آب جهان ، یک بحران مدیریتی است . در قلب آن این سوال مطرح است : چگونه آب را می توان با بهره وری بالاتر مورد استفاده قرار داد؟ که جواب این سوال را می توان به صورت زیر خلاصه کرد : 

- افزایش تولیدات با مصرف آب کمتر 

- رقابت کمتر برسر آب 

-نیاز کمتر به توسعه و ساخت سازه های زیر بنایی 

- افزایش ایمنی و امنیت تولیدات غذایی 

- داشتن آب بیشتر برای کشاورزی ، صنعت و مصارف خانگی و محیط زیست بهتر 

در حال حاضر بحران آب نیازی به زنگ خطر ندارد . زنگ های خطر به صدا در آمده و می توان این بحران را مهار کرد 

استفاده از توسعه منابع آب را قابل تحمل ساخت . برای موفقیت در مهار این بحران نیاز به یک بررسی و تحقیق کامل برای مدیریت سیستم های با پیچیدگی بالا داریم . اگر ما رفتارمان و همچنین روش مدیریت استفاده ازآب را تغییر دهیم ،قادر به رسیدن به یک آینده مطلوب برای زمین و مردم آن خواهیم بود . 

چهارشنبه اول 11 1393

خشکسالی به عنوان بی سروصدا ترین بلایای طبیعی در مقابل سیلاب به عنوان یکی از پر صدا ترین بلایای قرار گرفته است . این درحالی است که خطر و خسارت های ناشی از خشکسالی به مراتب بیشتر از سایر بلایای طبیعی مانند : سیل ، طوفان ، آتش فشان و حتی زلزله است . ولی به دلیلی که مشاهده ی تاثیر تخربی خشکسالی نیاز به زمان به نسبت طولانی دارد ، مطالعه و تحقیق و نحوه ی برخورد با آن کمتر مورد توجه قرار گرفته است . 

درحالی که وقوع یک دوره خشکسالی شدید علاوه بر خسارت های آشکار به طور معمول به محصولات کشاورزی ، فضای سبز و دامپروری وارد می آید و گاهی باعث قحطی می شود ، خسارت های ناپیدای دیگری را نیز باعث می شود که در مواردی جبران ناپذیر از حوزه های پیدا و آشکار آن است .  برای درامان ماندن از زلزله ، آتش فشان و سیلاب کافی است برای مدت کوتاهی از مرکز وقوع این بلاها فاصله گرفت ، ولی در صورت وقوع خشکسالی ، کل یک جامعه در یک دوره زمانی طولانی خسارت خواهد دید و گریز ازآن بدون برنامه ریزی میسر نخواهد بود . 

خشکسالی حالتی طبیعی و مستمر از اقلیم است ، در حالی که بسیاری به اشتباه آن را واقعه ایی تصادفی می پندارند این پدیده به تقریب در تمامی مناطق اقلیمی رخ می دهد ، ولی مشخصه ی آن از یک منطقه به منطقه ای دیگر به طور کامل تفاوت دارد. 

خشکسالی یک اختلال موقتی است و با خشکی تفاوت دارد چرا که خشکی ها صراٌ محدود به مناطقی با اندک بارندگی است و حالتی دایمی از اقلیم است . خشکسالی جز بلایای طبیعی نامحسوس است .گرچه تعاریف متعددی برای این پدیده ارائه شده لیکن در کل حاصل کمبود بارش در طی یک دوره ی ممتد زمانی به طور معمول یک فصل یا بیشتر می باشد این کمبود منجر به نقصان آب برای برخی فعالیت ها ، گروه ها و یا یک بخش زیست محیطی می شود . همچنین دمای بالا ، باد شدید و رطوبت نسبی پاین تر در بسیاری از نقاط جهان با این پدیده همراه شده و به طرز قابل ملاحظه ایی برشدت آن می توانند بیفزایند . 

خشکسالی های اخیر درهرگروه کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه ، نتایج اقتصادی ، تاثیرات زیست محیطی و دشواری های شخصی به بار آورده که جملگی باعث شده اند که آسیب پذیری تمامی جوامع به این پدیده ی زیانبخش طبیعی مد نظر قرار گیرد . 

دسته ها : خشکسالی
چهارشنبه اول 11 1393

کشورهای که از نعمت وجود آب شیرین و رود خانه های جاری بهره مندند، می تواند به انحاء مختلف از این منبع گرانسنگ استفاده شایانی کنند در ذیل به چند مورد از کابرد و اهمیت آب اشاره می کنیم:

1- با ایجاد سد و سیل بندها در مسیر آب های روان و رودخانه های خروشان، می توان آب فروانی برای مصارف آشامیدنی، کشاورزی، صنعتی و دامداری ذخیره سازی کرد و در مواقع نیاز از آن آب ها استفاده بهینه و مطلوب را نمود. در بسیاری از کشورها از جمله کشورهای جهان سوم بیش از نصف مردم به آب سالم و بهداشتی برای آشامیدن دسترسی ندارند و این نیازمندی روز بروز در حال افزایش و گسترش است چنانکه سازمان ملل متحد، سال 2003 م را سال آب شیرین نام نهاد. با ایجاد میکانیزم ذخیره سازی آب و انتقال آن به شهرها و روستاهای که فاقد آب های شیرین و بهداشتی است؛ بخشی اعظم مشکلات کم آبی و آب های بهداشتی حل خواهد گردید. نقش و اهمیت آب برای انسان از بسیاری از منابع طبیعی از جمله نفت، گاز، زغال و... بیشتر است. اگر آب شرب مردم بهداشتی و از معیارهای درست صحی برخوردار نباشد، امراض گوناگونی از این طریق در بین مردم شیوع پیدا نموده و در نتیجه بسیاری از قشر آسیب پذیر جامعه جان خود را از دست می دهند. 

دولت ها و بخش خصوصی می توانند با ایجاد سدها و احداث نهرها راه ترقی و پیشرفت به سوی توسعه پایدار بردارند. آن ها از این طریق می توانند زمین های بایر و بلا استفاده را به منبع عظیم تولید محصولات کشاورزی و دام پروری تبدیل کنند. کشوری که بتواند از جهت محصولات کشاورزی ( برنج، گندم، جو، چغندر، انوع میوه جات، سبزیجات، لوبیا، عدس، علوفه برای دام ها و...) و فراورده های دامی (گوشت قرمز، گوشت سفید، شیر و منتجات آن " ماست، پنیر، کره، خامه و.." ) به خود کفایی برسد و مصارف داخلی خود را در داخل کشور تأمین کند، راه توسعه برای این کشور فراهم است زیرا بسیاری از مردم می توانند با امکانات موجود بدون پرداخت هزینه های گزاف، به کالاهای اساسی و اولیه دسترسی داشته باشند و این خود نشان دهنده سطح رفاه عمومی محسوب می شود. این کار در دراز مدت به نفع آن کشور خواهد بود که بدون خارج شدن ارز و سرمایه کشور، مردم از منتجات و تولیدات داخلی استفاده کنند. لذا کشورهای صنعتی با درک این موضوع، برای اینکه محصولات کشاورزی و دامی آن ها با قیمت و هزینه بسیار پائین تولید شود تا بتواند در خارج از کشور متبوع با محصولات کشاورزی و دامی دیگر کشور ها رقابت کند و از طرفی کشاورزان و دامپروران دچار ضرر نشوند، سوبسید های بسیار کلان به دامداران و کشاورزان خود پرداخت می کنند، تا راه توسعه این بخش از صنعت را از طریق صادرات با قیمت متعادل هموار گردانند.

2- کشورهای که از نعمت رودخانه های جاری برخورداراند می توانند با ایجاد سد، صنعت تولید انرژی های مورد نیاز مردم خود را با قیمت مناسب تأمین کنند. تولید برق از نیروگاه های آبی به مراتب کم هزینه تر از سایر نیروگاه ها و از لحاظ زیست محیطی بسیار کم ضرر می باشد. نیروگاه های آبی بخاطر استفاده از منابع آبی، محیط زیست را آلوده نمی سازد و آب مورد استفاده در نیروگاه های آبی از چرخه اقتصاد خارج نمی شود بلکه برای استفاده در سایر روش های تولیدی( کشاورزی، صنعتی و ...)  به کار گرفته می شود این بزرگترین مزیت بحساب می آید. با توجه به نیاز روز افزون جوامع پیشرفته و در حال توسعه  به انرژی هیدرولیکی و استفاده روز مره از آن، تأمین انرژی برای کشورها هزینه ای بسیار بالا را دارد. انرژی هیدرولیکی از راه های مختلف قابل تأمین است؛ از طریق سوخت های فسیلی ( نفت، گاز، ذغال سنگ)، از طریق خورشید گرمایی، زمین گرمایی، انرژی های بادی، منابع آبی و  از طریق نیروگاه های هسته ای انرژی مورد نیاز تأمین می شود. یکی از فاکتور های اساسی، کم هزینه و بی خطر برای تأمین انرژی استفاده از منابع آبی است. 

3- آب های که در سفره های زیر زمینی قرار دارد می تواند یکی از منابع مفید در توسعه کشورها بحساب آید. با استفاده از تکنولوژی جدید و در اختیار گرفتن زمین ها و دشت های بایر و وسیع، می توان تولیدات کشور را در زمینه های محصولات مختلف کشاورزی، دامی و صنعتی به توسعه رساند

با توجه به مطالب که در بالا به آن اشاره شد، نقش و اهمیت آب در توسعه و شکوفای اقتصادی کشورها و جوامع، بارز و آشکار است که بدون استفاده بهینه از این منبع گرانسنگ، رشد و ترقی کشورهای در حال توسعه مشکل به نظر می رسد. کشورهای که فقط وارد کننده کالاهای مصرفی باشند و نیاز به کالاهای ضروری و اساسی آن ها از خارج تأمین شود، هیچگاه به توسعه پایدار نخواهند رسید.

بنابراین: منابع آبی+ استفاده بهینه= توسعه پایدار. 

چهارشنبه اول 11 1393

مقدار آب موجود در کره زمین تقریبا ثابت بوده است. این آب به مصارف آشامیدن ، کشاورزی ، صنعت و ... می رسد و زندگی بشر را بهبود می بخشد. اگر کره زمین از فضا روئیت شود ، رنگ طبیعی آن آبی دیده می شود یعنی کره ای که بیشتر سطح آن را آب پوشانده است. یعنی بخش اعظم سطح زمین را اقیانوس‌ها و دریاها فرا گرفته اند. از نقطه نظر حجم و اندازه ، در حدود 97.2%از آبهای موجود در جو زمین و آب موجود در خاکها و آبهای زیرزمینی می باشند.

آب شیرین

 

انسان برای انجام فعالیت هایش به آب شیرین نیاز دارد. آب شیرین ، یعنی آبی که میزان نمکهای آن بسیار کم باشد. آب اقیانوس ها و دریاها شور هستند و استفاده از آنها نیازمند تصفیه کردن آنهاست که این امر به احداث مرکز تصفیه خانه آب با مکانیزم های پیشرفته تصویه نیاز دارد. هزینه بالای این امر سبب شده که انسان به آب های شیرین موجود در خشکیها و اتمسفر زمین قانع باشد. حجم آب شیرین در جهان بسیار کم و در حدود 2.8% از حجم کل آب جهان است. برای مصرف آب شیرین اندک موجود در جهان محدودیت هایی هم وجود دارد ، زیرا مقداری از آبهای شیرین جهان به شکل یخ در یخچالهای قطبی و کوهستانی قرار دارد که به این صورت قابل بهره برداری نمی باشند. اما انسان به آبهای شیرین موجود در رودها ، دریاچه‌ها ، و آبهای زیرزمینی دسترسی دارد. البته آبهای زیرزمینی که در لایه‌های داخلی زمین موجود هستند ، لازمه دسترسی به آنها مسائلی همچون اکتشاف ، حفر چاه ، کانال کشی ، و به کار بردن دستگاههای پمپ آب ، ایجادتاسیسات و لوله کشی را در پی دارد.

گردش طبیعی آب

آبهای موجود در زمین همواره در حال تغییر شکل هستند. این آبها ، حالات مایع ، جامد و گاز به خود می گیرند ، جلوه‌های طبیعی آب بسیار وسیع است. مقداری از آن در زمین نفوذ کرده و آبهای زیرزمینی را تشکیل می دهد. قدری از آن هم در درون شاخه‌ها ، برگ‌ها ، تنه و ریشه درختان ذخیره می شود. آیا جلوه های دیگری از آب هم می شناسید؟

آب موجود در اتمسفر زمین بر اثر گردش طبیعی آن هر 9 روز یک بار بین آسمان و زمین جابجا می شود. در هر سال این عمل چندین مرتبه تکرار می شود. حجم آبی که در هر سال به وسیله گردش آب در طبیعت فراهم می شود ، در حدود 40000 کیلومتر مکعب است. انسان با تکنولوژی امروزی می تواند 25000 کیلومتر مکعب آنرا مورد بهره برداری قرار دهد. ریزش های جوی در همه جای سیاره زمین یکسان نیست و در برخی جاها بارندگی بیشتر از سایر مکانهاست.


چهارشنبه اول 11 1393
X